මනස කියන ආයතනයේ ක්‍රියාකාරිත්වය පවතින තාක්, අපිට සැරින් සැරේට, කලින් දැකපු, අහපු, ගඳ-සුවඳ/රස/පහස විඳපු දේවල්, 'අපිම හිතපු' නැත්නම් 'අපිට හිතිච්ච' දේවල්, හඳුනා ගත්තු / දැනගත්තු දේවල් සහ අපි ඒවාට ප්‍රතිචාර හැටියට හිතපු/කියපු/කරපු දේවල් හැම එකක්ම මතක් වෙනවා!!! ඇත්තටම, අපි මොකක් හරි දැක්ක / අහපු දෙයක් ගැන හිතුවොත්... නැත්නම් ඉබේම මතක් උනොත්... ඒත් නැත්නම් වෙන කෙනෙක් මතක් කලොත්... නැත්නම් වෙන අයගේ කතාවක් ඇහිලා, ඒ හන්ද මතක්වුන හරි කමක් නෑ... අපිට ඒ දැකපු / අහපු දෙයයි, ඊට අදාළ තව තව දේවලුයි චිත්‍රපටියක් බලනවා වගේ මතක් වෙන්න ගන්නවා!! කාපු-බීපු දෙයක් / සිදුවෙච්ච දෙයක් / කොහේ හරි ගියපු දෙයක් වගේ මොකක් සම්බන්ධයෙන් උනත් එච්චරයි... මේ දැන් වෙනවා වගේ පේන්න / දැනෙන්න ගන්නවා!!! ඊළඟට, ඒ සිහිවෙන සිහිවෙන දේවල් දිගේ අපි තව තවත් දේවල් හිතන්න / කියන්න / කරන්න පෙලඹෙනවා!!! අපි ඒ විදියට ක්‍රියාත්මක වෙද්දී, කටයුතු කරද්දී, තව තවත් නොයෙකුත් නොයෙකුත් විඳීම් ඇතිවෙනවා!!! තව තවත් මතකය ගොඩ ගැහෙනවා!!! ඒ පාර, පරණ මතකයි අලුත් මතකයි දෙකම මතක් වෙනවා... ඉතින්, ඒ සිහිවෙන සිහිවෙන දේවල් දිගේ... ... ... ඉවරයක් නැති කතන්දරයක්!!! ඕක තමයි මේ 'ජීවිතේ' කියන්නේ!!!

ඒ වගේම සත්වයෙකුට / මේ අපි ඕනෙම කෙනෙකුට, කලින් තියන මතකය පදනම් කරගෙන, කලින් 'දැකපු / අහපු / විඳපු / හඳුනගත්තු / දැනගත්තු' දේවල් උපයෝගී කරගෙන, තව තවත් දේවල් ගැන, අලුතෙන් දකින / අහන / විඳින දේවල් සම්බන්ධයෙන්, 'වෙන්න පුළුවන්...' 'වෙයි...' 'වෙන්න ඇති...' වගේ අවිනිශ්චිත, uncertain තීරණ වලට එළඹෙන්නත් / එන්නත් පුළුවන්!! ඒකට තමයි ඔය මහා ලොකුවට 'හිතනවා' / 'කල්පණා කරනවා' කියන්නේ!!! ඒ කියන්නේ, 'අරක එහෙම නිසා මේකත් එහෙම ඇති...' කියල හිතන්න පුළුවන්!! 'වීදුරු බිඳෙන බව දන්නා නිසා, වීදුරුවලින් හදපු මේ වෙනකම් දැක්කේ නැති මොකක් දැක්කත්, ඒකත් බිඳෙන්න පුළුවන් නේද?' කියල හිතත හැකියි!! ආයේ, 'අහවල් දේ කරන්න ගිහිල්ල මෙහෙම උනා... මේක කරන්න ගියත් එහෙම වෙන්න පුළුවන්...' කියල හිතන්න පුළුවන්!! 'ගිනි පෙලෙල්ලකින් පිච්චුනා මතක නිසා, වෙන රස්නේ දෙයක් ඇල්ලුවත් පිච්චෙයි...' කියල හිතත හැකියි!! තේරෙනව නේද?? කරුණු වල විශේෂයක් නෑ... ඔය උදවියට හිතන්න පුළුවන් ඕනේ දෙයක් සම්බන්ධයෙන් මේක හරි!!!

වැඩේ තියෙන්නේ දැන් ඔහොම හිතන්න පටන් ගත්තම, ඕව chain එක වගේ යනවනේ?? එකින් එකට දිගට දිගට යනවනේ?? එතකොට අපි මුලින් පදනම් කරගත්ත කරුණ නිවැරදි නම්, ප්‍රත්‍යක්ෂ දෙයක් නම්, හුඟාක් වෙලාවට කොච්චර දුරට හිතාගෙන හිතාගෙන ගියත් අවුලක් වෙන්නේ නෑ!!! හරියට මහ මුද මැද්දේ anchor එකක් දාල නවත්තල තියන නැවකට තව බෝට්ටුවක් අමුණලා... ඒ බෝට්ටුවට තව බෝට්ටුවක් අමුණලා... ඒ බෝට්ටුවට තව... ... ... වගේ කලාම, බෝට්ටු ටික එකට එක වදියි... ඕනේ නම් පැටලෙයි... ඒත් කොහෙවත් කැලේ යැවෙන්නේ නෑ!! එක ස්ථාවර තැනක රැඳෙනවා!! වගෙයි!!! ඊළඟට පුළුවන් නිකම් guess කරලා, සැකේටත්, ඔහොම දිගින් දිගට හිතාගෙන යන්න!! හැබැයි එහෙම කරලා කරලා එන නිගමනයක් 'හරි'යි කියල අත්දකින්න පුළුවන් උනොත්, ප්‍රත්‍යක්ෂ කරගන්න පුළුවන් උනොත්, ඒත් අවුලක් වෙන්නේ නෑ!!! බෝට්ටු ටිකක් අමුණගෙන අමුණගෙන ගිහිල්ල, අන්තිම එක anchor එකකට ගැට ගැහුවා වගේ වෙනවා!! ඒත් සේරම ටික කැලේ යැවෙන්නේ නැතුව ස්ථාවර තැනක රැඳෙනවා!!! නමුත්, ඔය වගේ පටන්ගත්ත තැනක් වත්, අවසාන වෙන තැනක් වත් ස්ථිර නැති කෙහෙල්මල් හිතන්න තියාගත්තොත් නම්, ඔන්න ඉතින් වැඩේ එහෙම්පිටින්ම 'ජෝං බාස්ට යනවා!!' ඇනෙනවා!!! කැලේ යැවෙනවා!!! පැහැදිලියි නේ??

ඔන්න ඔය විදිය දෙයක් තමයි මම මෙතන ඇවිල්ල 'මං රහත්' කිව්වම උඹලට උනේ!!! මොකද බොලා කවුරුවත් රහත්වෙලා නෑ!!! 'රහත්' 'රහතුන් වහන්සේ' කියල වචන වගයක් අහල තියනවා... ඒත් ඒවා සම්බන්ධයෙන් එක එකා කියපු කතන්දර ඇරෙන්න, රහත්වෙලා තමන්ම ඒ අත්දැකීම ලබාපු එකෙක්වත් විශේෂයෙන්ම, පැනල දෙන්න / ඉදිමෙන්න ආපු එවුන් අතරේ නෑ!!! !!! !!! මේ මුළු කතන්දරයම ලෝකයාට හෙළිදරව් කරලා දීපු බුදුරජාණන්වහන්සේම 'අරහත්වය' / 'අරහත්වයට පත්වෙච්ච කෙනා ඒ ගැන දැනගන්න හැටි' තෝරලා දුන්න හැටි උඹල අහල නෑ!!! අඩුම ගනනේ ථේර/ථේරී ගාථා වත් බොලා හුඟදෙනෙක් අහල/කියවලා නෑ!!! ඇත්තටම කලින් හිටිය සාසන භක්ෂක ගොං සංඝයෝ එකෙක්වත් රහත්වෙලත් නෑ!!! !!! !!! මහා ඉහලින් වැජඹිච්ච 'සංඝ හොරු' තත්වෙට / තානනත්ර වලට / නම්බුවට කෙළවෙන නිසා 'රහත්වෙච්ච අය කියන්නේ නෑ!' කියල shape උනා!!! 'මාර්ගඵල ලබපු කෙනෙක් කාටවත් කිව්වොත් ඒ මාර්ගඵලය නැතිවෙනවා!'කියල shape උනා!!! (සමහර විට උං හිතන්න ඇති, 'ඵලය' කුණුවෙලා හැලෙයි... නැත්නම් 'ඵලයේ' පණුවෝ වහයි එහෙම කියල) ඇත්තටම කියනවා නම්, වෙන කාටවත් කියන්න උං රහත්වෙලා නෑ!!! !!! !!! තව ටික දවසකින් පෙන්නන්නම්!!! !!! !!! උඹලත් ඔය ගොං කතාවලට රැවටුනා, 'ආ... එහෙනම් ඇත්ත වෙන්න ඇති! රහත්වෙච්ච උත්තමයෝ කියන්නේ නැතුව ඇති!' කියල. හිතත් ඕක repeat කලාම උඹල එහෙම්පිටින්ම ගොනාට ඇඳගත්ත 'රහත් උන අය කියන්නේ නෑ!! කිව්වම අරහත්වය නැතිවෙනවා!!' කියල.

ඊළඟට, ඔය ගොඩාක්ම හිටපු ගොං සංඝල උඹල වගේම බක පණ්ඩිත, මොට්ට මෝල්ලුම තමයි!!! උනුත් ඉදිමෙන්න ගියා!!! බුද්ධ දේශනා පැත්තකට දාල, වෙන වෙන කුණුහරුප කර කර, රහත් උනාම අරමයි... මෙහෙමයි... ගිහි ගෙයි ඉන්න බෑ...අරම වෙනවා... මෙහෙමෙ වෙන්නනේ නෑ... ආහාර ප්‍රත්‍ය වෙන්නේ නෑ... කිය කියා, හිත හිතා, ගොත ගොතා, 'තොරන් බලබලා' බයිලා ගැහුවා!!! උඹලත් රහත් උනාම සීතලද? දාඩිය දානවද? බඩගිනිද? පාවෙනවා වගේද? පුක කහනවද? මොකුත් දන්නේ නෑ... මොට්ට කමට අර ගොං බූරුවෝ කියපු කුණුහරුප කතා ගෙඩි පිටින් ගිල්ලා!!! ඒවා අහගෙන දන්නවා වගේ බෙරිහන්දෙන්න තියා ගත්ත!!! අන්න එහෙමයි උඹල බයිලා කාරයන්ගේ කතා අහල, නොදන්න බයිලා ගහන්න ගිහිලා, නිකම් 'කිච' උනේ!!! හැබැයි, ඒ කරපු නින්දා / අපහාස / මඩ ගැසීම් වලට ස්වභාවධර්මයෙන් 'තෑගී පිරිනැමීමක්' කරනවා!!! ඒ හන්ද ඉතින් වෙලාව ආවම බඩ-කට පුරා කන්න හම්බවෙයි... ඒක මේ ලෝකේ හැටි!!! මම වේලපහින්ම කියල ඇති, 'ඇතුල්වීම සම්පූර්ණයෙන්ම නොමිලේ... පිටවෙනකොට බෙල්ල මිරිකනවා!' කියල. මම ඕව වෙන හැටියි, වෙන්නේ මොනවද? වෙන්නේ කොහොමද? කියන සේරමත් කියල දෙනවා!!! !!! !!! හොඳට බලාගන්නවල.

හරි... දැන් මේ අපිට, පිරිසුදු බුද්ධ දේශනා අහන්න ලැබුණු හන්ද, විශේෂයෙන්, 'කතන්දරේ අල්ලගත්ත එකෙක්' වැඩේ ඇදගෙන යන නිසා, මේ 'අපේ ජීවිත' ගැන, ඒවා ඇතුලේ තියෙන්නේ මොනවද? වෙන්නේ මොනවද? කියන දේවල් ගැන මහ හුඟාක් කරුණු දැනගන්න / ඉගෙනගන්න පුළුවන් උනා!!! මේක තමයි බුදුරජාණන්වහන්සේ කාට කාටත් කරන්නය කියපු දෙය!!! තමන් ගැන ඉගෙන ගන්නය... මනස / සිත / විඥාණය සහිත බඹයක් පමණවූ ශරීරය අවබෝධ කරගන්නය කියපු එක!!! හැබැයි ඒ ඉගෙන ගත්තු, මේ ජීවිතවල පැවැත්මට අදාළ කතන්දරේ / සංසාර කතන්දරේ, කාටවත් ඇහැට පේන්නේ නැති, කණට ඇහෙන්නේ නැති, වෙන මොනම ක්‍රමේකින් වත් විඳලා දැනගන්න විදියක් නැති කතාවක්!!! ඊටත් වඩා, බුද්ධිමත් මනුෂ්‍යයෙක් හැටියට ඉපදිලා ඉන්න අවස්ථාවක, පිරිසුදු බුද්ධ දේශනා අහන්න ලැබෙනවයි කියන එක, බොහෝම දුර්ලභ ලැබීමක් කියලයි බුදුහාමුදුරුවෝ කිව්වේ!!! කොච්චර දුර්ලභ ද? කියන්නේ, මනුස්ස ජීවිතයක් ලබනවටත් වඩා ගොඩාක් දුර්ලභයි කිව්වා!!!

අන්න ඒ නිසා ලෝකේ හුඟ දෙනෙකුට මේ 'තමන් ගැන ඉගෙනගන්න' අවස්ථාව ලැබෙන්නේ නෑ!!! නමට බෞද්ධ, 'අටු' හදන්න කියල දීපු අයගේ බණ ('අටු ආචාර්ය' ලගේ බණ) අල්ලගත්ත උන් මේ ජීවිතාවබෝධය ලබන අහලකට වත් එන්නේ නෑ!!! මොකද 'අටු ආචාර්ය'ල කියල දුන්නේ 'අටු' හදන්න!!! ඒ සියලු ආකාර 'අටු' වලකජ්ජ ගහනකොට 'හුටා' වෙනවා!!! ඉතින්, පට්ටම් සේරම විරෝපට්ටම් වෙලා ගිහින් අනාත වෙනවා!!! ආයේ, හතර පෝයටම සිල්ගන්න / තුන්වේල හොඳට අඹරන / ඕපාදුප කියව කියව ඉන්න මොකෙක්වත් මේ හතර මායිමේ එන්නෙත් නෑ!!! මල් පූජාකර කර, ගාථා කිය කිය වැඳ වැඳ ඉන්න එවුන්ටත් මේ අහලකටවත් එන්න වෙන්නේ නෑ!!! වෙන වෙන ආගම් බදාගෙන ඉන්න එවුන්ට මේ මොන මල ඉලව්වක් වත් දැනගන්න ලැබෙන්නෙත් නෑ!!! !!! ඉතින් මොකෙක්වත් රහත්වෙන්නේ / ණිවන් දකින්නේ නෑ... මැරෙණ මැරෙණ එවුන්ට නිරය / පෙරේත / තිරිසන් ලෝකවල උපදින්න සිදුවෙනවාම තමයි!!! බුදුහාමුදුරුවොත් කිව්වේ ඕකම තමයි,'මහපටඟිල්ලේ නියසිලට ගන්න පුළුවන් පස් චුට්ටක් තරමේ ඉතාමත් සුළු පිරිසක් ආයේ මනුස්ස ජීවිත හෝ සුගතියක උපතක් කරා යනවා... අනික් මුළු මහපොලවේම පස් තරමේ පිරිසක් යන්නේ දුගතියටයි' කියල!!! !!! !!!